آیا با مشکلاتی در زمینه عملکرد یا ظاهر فک و صورت خود مواجه هستید؟ آیا به دنبال راه‌حلی تخصصی برای بهبود کیفیت زندگی و بازیابی اعتماد به نفس خود می‌گردید؟ جراحی فک و صورت (Oral and Maxillofacial Surgery – OMFS) یک تخصص پیچیده و چندوجهی در حوزه پزشکی و دندانپزشکی است که به تشخیص و درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها، آسیب‌ها و ناهنجاری‌های مربوط به دهان، فک‌ها، صورت و ساختارهای مرتبط می‌پردازد. این جراحی‌ها می‌توانند هم جنبه درمانی و بازسازی داشته باشند و هم با هدف زیبایی انجام شوند. در این مقاله جامع، قصد داریم به تمام سوالات شما درباره جراحی فک و صورت در تهران در سال ۱۴۰۴، از انواع جراحی‌ها و دلایل انجام آن‌ها گرفته تا مراحل درمان، دوران نقاهت، هزینه‌ها و چگونگی انتخاب یک جراح زیبایی فک و صورت ماهر پاسخ دهیم. هدف ما ارائه اطلاعاتی دقیق و کاربردی است تا با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای سلامت و زیبایی خود بگیرید.

جراحی فک و صورت چیست و چه حوزه‌هایی را پوشش می‌دهد؟

جراحی فک و صورت یک تخصص جراحی شناخته‌شده بین‌المللی است که بر روی مشکلات پیچیده سر و گردن، با تمرکز ویژه بر دهان، فک‌ها (فک بالا و پایین) و صورت تمرکز دارد. جراحان فک و صورت (OMFS) پس از اتمام دوره دندانپزشکی عمومی، دوره‌های تخصصی طولانی‌مدت جراحی را در بیمارستان‌ها و مراکز معتبر می‌گذرانند و دانش و مهارت لازم برای انجام طیف وسیعی از اقدامات تشخیصی و درمانی را کسب می‌کنند.

حوزه‌های اصلی تحت پوشش جراحی فک و صورت عبارتند از:

• جراحی‌های اصلاحی فک (ارتوگناتیک): برای اصلاح ناهنجاری‌های رشدی و اسکلتی فک‌ها و بهبود بایت (نحوه قرارگیری دندان‌ها روی هم).
• جراحی تروما و شکستگی‌های صورت: درمان آسیب‌های وارده به استخوان‌های صورت، فک‌ها و دندان‌ها در اثر حوادث.
• جراحی ایمپلنت‌های دندانی پیشرفته: شامل کاشت ایمپلنت در موارد پیچیده، پیوند استخوان و بازسازی‌های وسیع برای آماده‌سازی فک جهت کاشت ایمپلنت.
• درمان اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ): تشخیص و درمان مشکلات مربوط به مفصل فک، از جمله درد، صدا و محدودیت در باز کردن دهان.
• جراحی ضایعات پاتولوژیک دهان، فک و صورت: برداشتن کیست‌ها، تومورهای خوش‌خیم و بدخیم و بازسازی نواحی آسیب‌دیده.
• جراحی‌های پیش‌پروتزی: آماده‌سازی دهان و فک‌ها برای قرارگیری پروتزهای دندانی.
• جراحی شکاف لب و کام: درمان ناهنجاری‌های مادرزادی صورت.
• جراحی‌های زیبایی صورت: شامل جراحی چانه (ژنیوپلاستی)، جراحی بینی (رینوپلاستی در برخی موارد توسط جراحان فک و صورت با آموزش‌های تکمیلی)، و سایر جراحی‌های کانتورینگ صورت.
• درمان عفونت‌های شدید ناحیه فک و صورت.

به گفته انجمن جراحان دهان، فک و صورت آمریکا (AAOMS)، این متخصصان نقش حیاتی در تیم‌های چند تخصصی پزشکی برای درمان بیماران با شرایط پیچیده دارند.

چه کسانی به جراحی فک و صورت نیاز دارند؟ (موارد کاربرد)

افراد با شرایط و مشکلات متنوعی ممکن است کاندیدای مناسبی برای جراحی فک و صورت باشند. برخی از شایع‌ترین دلایل مراجعه به جراح فک و صورت عبارتند از:

• ناهنجاری‌های فکی و دندانی-صورتی:
  • جلو یا عقب بودن بیش از حد فک بالا یا پایین (مانند آندربایت، اوربایت اسکلتی).
  • عدم تقارن صورت و فک‌ها.
  • اپن بایت (وجود فاصله بین دندان‌های بالا و پایین هنگام بسته بودن دهان).
  • مشکلات در جویدن، بلعیدن یا صحبت کردن به دلیل ناهنجاری فک.
• درد و اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ): درد مزمن فک، سردرد، صدای مفصل، قفل شدن یا محدودیت در حرکت فک.
• آسیب‌ها و شکستگی‌های صورت: ناشی از تصادفات، سقوط یا آسیب‌های ورزشی.
• نیاز به کاشت ایمپلنت دندانی با تحلیل شدید استخوان: در مواردی که استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت وجود ندارد و نیاز به پیوند استخوان یا سینوس لیفت است.
• وجود کیست‌ها یا تومورها در ناحیه دهان، فک و صورت.
• آپنه انسدادی خواب (Sleep Apnea): در برخی موارد، جراحی فک می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.
• ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف لب و کام.
• تمایل به بهبود زیبایی و هارمونی صورت: مانند اصلاح فرم چانه، زاویه‌سازی فک یا دیگر تغییرات در کانتور صورت.

تشخیص دقیق نیاز به جراحی و نوع آن، پس از معاینه کامل توسط جراح فک و صورت و بررسی‌های پاراکلینیکی (مانند رادیوگرافی، سی‌تی‌اسکن و قالب‌های دندانی) مشخص می‌شود.

انواع رایج جراحی‌های فک و صورت

همانطور که اشاره شد، جراحی فک و صورت طیف وسیعی از اقدامات را در بر می‌گیرد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین انواع این جراحی‌ها اشاره می‌کنیم:

۱. جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic Surgery) یا جراحی اصلاحی فک

این نوع جراحی فک با هدف اصلاح ناهماهنگی‌ها و ناهنجاری‌های اسکلتی فک بالا (ماگزیلا) و فک پایین (مندیبل) انجام می‌شود. جراحی ارتوگناتیک اغلب همراه با درمان ارتودنسی انجام شده و می‌تواند به بهبود چشمگیر عملکرد جویدن، تکلم، تنفس و همچنین زیبایی و هارمونی چهره منجر شود. انواع آن شامل جراحی فک بالا (LeFort I)، جراحی فک پایین (Sagittal Split Osteotomy یا Vertical Ramus Osteotomy) و جراحی چانه (ژنیوپلاستی) است که گاهی به‌صورت ترکیبی انجام می‌شوند.

۲. جراحی درمان اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ Surgery)

درمان مشکلات TMJ ابتدا با روش‌های محافظه‌کارانه (مانند دارودرمانی، فیزیوتراپی، اسپلینت‌تراپی) آغاز می‌شود. در صورتی که این روش‌ها مؤثر نباشند یا مشکل ساختاری در مفصل وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی TMJ می‌تواند شامل آرتروسنتز (شستشوی مفصل)، آرتروسکوپی (جراحی با حداقل تهاجم از طریق دوربین کوچک) یا جراحی باز مفصل برای ترمیم یا جایگزینی قسمت‌های آسیب‌دیده باشد.

۳. جراحی تروما و شکستگی‌های صورت (Facial Trauma Surgery)

این جراحی‌ها برای ترمیم و بازسازی استخوان‌های شکسته صورت (مانند فک بالا، فک پایین، گونه، کاسه چشم، بینی) در اثر حوادث انجام می‌شوند. هدف، بازگرداندن عملکرد طبیعی و ظاهر بیمار به حالت قبل از آسیب است. در این جراحی‌ها اغلب از پیچ و پلاک‌های کوچک تیتانیومی برای ثابت کردن قطعات شکسته استخوان استفاده می‌شود.

۴. جراحی ایمپلنت‌های دندانی پیشرفته و بازسازی استخوان

در مواردی که تحلیل استخوان فک شدید باشد یا نیاز به کاشت ایمپلنت در نواحی حساس (مانند نزدیکی عصب یا سینوس) وجود داشته باشد، جراح فک و صورت وارد عمل می‌شود. این اقدامات شامل پیوند استخوان (از خود فرد یا منابع دیگر)، سینوس لیفت (بالا بردن کف سینوس برای ایجاد فضای کافی جهت کاشت ایمپلنت در فک بالا) و کاشت ایمپلنت‌های خاص مانند ایمپلنت‌های زایگوماتیک است.

۵. جراحی‌های زیبایی صورت (Facial Cosmetic Surgery)

بسیاری از جراحان فک و صورت، آموزش‌های تخصصی در زمینه جراحی‌های زیبایی صورت نیز دیده‌اند. شایع‌ترین این جراحی‌ها عبارتند از:

• ژنیوپلاستی (Genioplasty): جراحی اصلاح فرم و اندازه چانه (جلو آوردن، عقب بردن، بلند یا کوتاه کردن، یا تغییر پهنای چانه).
• رینوپلاستی (Rhinoplasty): جراحی زیبایی بینی (برخی جراحان فک و صورت انجام می‌دهند).
• کانتورینگ صورت: شامل زاویه‌سازی فک، برجسته‌سازی گونه و … .
• بلفاروپلاستی (Blepharoplasty): جراحی زیبایی پلک (کمتر شایع است که توسط جراح فک و صورت به تنهایی انجام شود، مگر با آموزش‌های خاص).

مراحل کلی انجام جراحی فک و صورت

فرآیند جراحی فک و صورت، بسته به نوع و پیچیدگی آن، می‌تواند متفاوت باشد اما معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. جلسه مشاوره و معاینه اولیه:
   • در این جلسه، شما اهداف و انتظارات خود را با جراح فک و صورت در میان می‌گذارید.
   • جراح (مانند دکتر نازی بنیانیان در کلینیک ما) سابقه پزشکی و دندانپزشکی شما را بررسی کرده و معاینه دقیقی از ناحیه فک و صورت انجام می‌دهد.
   • معمولاً نیاز به تهیه عکس‌های رادیوگرافی (OPG، لترال سفالومتری)، سی‌تی‌اسکن (CBCT)، فتوگرافی و قالب‌گیری از دندان‌ها می‌باشد.
2. برنامه‌ریزی درمانی (Treatment Planning):
   • جراح با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری شده، یک طرح درمانی دقیق و سفارشی برای شما تهیه می‌کند.
   • در جراحی‌های ارتوگناتیک، این مرحله اغلب با همکاری نزدیک متخصص ارتودنسی انجام می‌شود. ممکن است نیاز به درمان ارتودنسی قبل و بعد از جراحی باشد.
   • با استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته کامپیوتری، نتایج احتمالی جراحی شبیه‌سازی شده و با شما در میان گذاشته می‌شود.
3. آمادگی‌های قبل از جراحی:
   • انجام آزمایشات خون و مشاوره‌های پزشکی لازم (مانند مشاوره قلب یا بیهوشی).
   • توقف مصرف برخی داروها (مانند داروهای رقیق‌کننده خون) طبق دستور پزشک.
   • پرهیز از سیگار و الکل برای مدتی قبل و بعد از جراحی.
   • رعایت ناشتایی طبق دستور در روز جراحی.
4. روز جراحی:
   • جراحی معمولاً تحت بیهوشی عمومی در بیمارستان یا مرکز جراحی مجهز انجام می‌شود.
   • مدت زمان جراحی بسته به نوع و وسعت آن متفاوت است و می‌تواند از یک تا چند ساعت طول بکشد.
   • در بسیاری از جراحی‌های فک و صورت، برش‌ها از داخل دهان داده می‌شوند تا اسکار (جای زخم) قابل مشاهده‌ای روی صورت باقی نماند.
5. دوره نقاهت و بهبودی:
   • پس از جراحی، شما برای مدتی در بخش ریکاوری و سپس بخش بستری تحت نظر خواهید بود.
   • تورم، کبودی، درد و محدودیت در باز کردن دهان در روزهای اول طبیعی است و با داروهای تجویز شده و مراقبت‌های لازم کنترل می‌شود.
   • رژیم غذایی مایع و نرم برای چند هفته توصیه می‌شود.
   • رعایت دقیق بهداشت دهان و دستورالعمل‌های پس از جراحی بسیار مهم است.
   • مراجعات منظم برای پیگیری و برداشتن بخیه‌ها (در صورت لزوم) ضروری است.

دوره نقاهت و مراقبت‌های بعد از جراحی فک و صورت

دوره بهبودی پس از جراحی فک و صورت بخش مهمی از فرآیند درمان است و رعایت دقیق دستورالعمل‌های جراح برای دستیابی به بهترین نتیجه و جلوگیری از عوارض ضروری است.

• کنترل درد و تورم:
  • استفاده منظم از داروهای مسکن و ضدالتهاب تجویز شده.
  • استفاده از کمپرس سرد در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول برای کاهش تورم و سپس کمپرس گرم طبق توصیه.
  • بالا نگه داشتن سر هنگام خوابیدن.
• رژیم غذایی:
  • در روزهای اول معمولاً رژیم غذایی مایع (سوپ صاف‌شده، آبمیوه، شیر) توصیه می‌شود.
  • به تدریج و با اجازه جراح، می‌توانید به رژیم غذایی نرم (پوره، ماست، تخم‌مرغ همزده) و سپس غذای عادی (با پرهیز از غذاهای سفت و جویدنی برای مدتی) برگردید.
  • نوشیدن مایعات فراوان اهمیت دارد.
• بهداشت دهان:
  • شستشوی دهان با دهانشویه‌های مخصوص یا آب‌نمک رقیق طبق دستور جراح.
  • مسواک زدن بسیار آرام و با احتیاط، با استفاده از مسواک نرم، پس از چند روز و با اجازه جراح.
  • از کشیدن سیگار اکیداً خودداری شود زیرا روند بهبودی را مختل می‌کند.
• فعالیت بدنی:
  • استراحت کافی در روزهای اول ضروری است.
  • از انجام فعالیت‌های سنگین و ورزش برای چند هفته (طبق دستور جراح) خودداری کنید.
• مراجعات پیگیری:
  • حضور منظم در جلسات پیگیری برای بررسی روند بهبودی، تنظیمات لازم (در صورت استفاده از الاستیک‌ها در جراحی ارتوگناتیک) و برداشتن بخیه‌ها بسیار مهم است.

تورم و کبودی معمولاً طی ۲ تا ۳ هفته به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما بهبودی کامل و مشاهده نتیجه نهایی ممکن است چند ماه طول بکشد. صبر و رعایت دقیق دستورات در این دوره کلیدی است.

مزایا و خطرات احتمالی جراحی فک و صورت

مانند هر جراحی دیگری، جراحی فک و صورت نیز مزایا و خطرات بالقوه‌ای دارد که باید قبل از تصمیم‌گیری به‌دقت مورد بررسی قرار گیرند.

مزایا:

• بهبود عملکرد جویدن، بلع و تکلم.
• بهبود مشکلات تنفسی و آپنه خواب.
• کاهش درد و ناراحتی ناشی از مشکلات فک و مفصل TMJ.
• بهبود قابل توجه در ظاهر و هارمونی صورت.
• افزایش اعتماد به نفس و کیفیت زندگی.
• اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی یا ناشی از تروما.
• فراهم آوردن بستر مناسب برای درمان‌های دندانپزشکی دیگر مانند ایمپلنت یا پروتز.

خطرات و عوارض احتمالی:

• خطرات عمومی مرتبط با بیهوشی.
• خونریزی و هماتوم (تجمع خون).
• عفونت در محل جراحی.
• آسیب به اعصاب حسی صورت که می‌تواند منجر به بی‌حسی یا گزگز موقت یا (به ندرت) دائمی در نواحی لب، چانه، گونه یا زبان شود.
• درد و تورم پس از جراحی.
• محدودیت در باز کردن دهان برای مدتی.
• نیاز به جراحی مجدد (در موارد نادر).
• عوارض خاص مربوط به نوع جراحی (مثلاً مشکلات سینوسی پس از جراحی فک بالا، یا بازگشت نسبی مشکل در جراحی ارتوگناتیک).
• عدم رضایت از نتیجه زیبایی (به همین دلیل مشاوره دقیق و درک واقع‌بینانه از نتایج اهمیت دارد).

انتخاب یک جراح فک و صورت ماهر و با تجربه و رعایت دقیق مراقبت‌های قبل و بعد از عمل، می‌تواند به میزان قابل توجهی این خطرات را کاهش دهد.

انتخاب بهترین جراح زیبایی فک و صورت در تهران

انتخاب جراح مناسب، یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت جراحی فک و صورت است. در تهران، جراحان متبحر بسیاری فعالیت دارند. به نکات زیر برای انتخاب بهترین جراح زیبایی فک و صورت توجه کنید:

• تخصص و بورد تخصصی: اطمینان حاصل کنید که جراح دارای بورد تخصصی در جراحی دهان، فک و صورت است.
• تجربه و سابقه کاری: جراحی را انتخاب کنید که تجربه کافی در انجام نوع خاص جراحی مورد نیاز شما را داشته باشد. پرسش در مورد تعداد جراحی‌های مشابه انجام داده و مشاهده نمونه کارها (عکس‌های قبل و بعد بیماران با رعایت حریم خصوصی) می‌تواند مفید باشد.
• تحصیلات و دوره‌های تکمیلی: بررسی سوابق تحصیلی و دوره‌های فلوشیپ یا تکمیلی که جراح گذرانده است.
• عضویت در انجمن‌های علمی معتبر: مانند انجمن جراحان دهان، فک و صورت ایران.
• مهارت در برقراری ارتباط: جراح باید بتواند به خوبی با شما ارتباط برقرار کرده، به سوالاتتان با حوصله پاسخ دهد و اعتماد شما را جلب کند.
• محل انجام جراحی: اطمینان حاصل کنید که جراح در بیمارستان‌ها یا مراکز جراحی مجهز و معتبر فعالیت می‌کند.
• نظرات بیماران قبلی: جستجو در اینترنت یا پرس‌وجو از افرادی که تجربه مشابهی داشته‌اند.
• مشاوره اولیه: در جلسه مشاوره به نحوه برخورد جراح، میزان وقتی که برای شما می‌گذارد و شفافیت او در توضیح روند درمان، مزایا و خطرات توجه کنید.

هزینه جراحی فک و صورت در تهران سال ۱۴۰۴

هزینه جراحی فک و صورت در تهران به عوامل متعددی بستگی دارد و نمی‌توان یک قیمت ثابت برای آن اعلام کرد. برخی از عوامل مؤثر بر هزینه عبارتند از:

• نوع و پیچیدگی جراحی: جراحی‌های وسیع‌تر و پیچیده‌تر هزینه بیشتری دارند.
• مدت زمان جراحی.
• هزینه بیمارستان یا مرکز جراحی: شامل هزینه اتاق عمل، تجهیزات و بستری.
• دستمزد جراح: بر اساس تخصص، تجربه و شهرت جراح متفاوت است.
• هزینه متخصص بیهوشی.
• هزینه مواد و تجهیزات مصرفی: مانند پیچ و پلاک‌های تیتانیومی، مواد پیوندی و … .
• هزینه آزمایشات و تصویربرداری‌های قبل از عمل.
• هزینه مراجعات پیگیری و مراقبت‌های پس از عمل.
• پوشش بیمه: برخی جراحی‌های فک و صورت که جنبه درمانی دارند (مانند اصلاح ناهنجاری‌های شدید فک یا درمان تروما) ممکن است تحت پوشش برخی بیمه‌های تکمیلی قرار گیرند. اما جراحی‌هایی که صرفاً با هدف زیبایی انجام می‌شوند معمولاً تحت پوشش بیمه نیستند.

برای اطلاع دقیق از هزینه جراحی فک و صورت در سال ۱۴۰۴، لازم است پس از مشاوره با جراح منتخب و تعیین طرح درمانی، برآورد هزینه را دریافت نمایید.

سؤالات متداول درباره جراحی فک و صورت (FAQ)

۱. آیا جراحی فک و صورت دردناک است؟

درد پس از جراحی طبیعی است اما با داروهای مسکن قوی که توسط جراح تجویز می‌شود، به خوبی قابل کنترل است. میزان درد به نوع جراحی و آستانه تحمل فرد بستگی دارد.

۲. دوره نقاهت پس از جراحی فک چقدر طول می‌کشد؟

دوره نقاهت اولیه (کاهش تورم و کبودی شدید، بازگشت نسبی به فعالیت‌های عادی) معمولاً ۲ تا ۶ هفته طول می‌کشد. اما بهبودی کامل استخوان‌ها و بافت‌ها و مشاهده نتیجه نهایی ممکن است ۶ ماه تا یک سال زمان ببرد.

۳. آیا پس از جراحی، جای زخم (اسکار) روی صورتم باقی می‌ماند؟

در بسیاری از جراحی‌های فک و صورت، به‌ویژه جراحی‌های ارتوگناتیک، برش‌ها از داخل دهان انجام می‌شوند، بنابراین هیچ اسکار قابل مشاهده‌ای روی صورت باقی نمی‌ماند. در برخی جراحی‌های تروما یا جراحی‌های خاص زیبایی، ممکن است برش‌های کوچکی روی پوست ایجاد شود که جراح تلاش می‌کند آن‌ها را در چین‌های طبیعی پوست یا نواحی کمتر قابل دید قرار دهد.

۴. چه زمانی می‌توانم به کار یا تحصیل برگردم؟

این موضوع به نوع جراحی و شغل یا نوع فعالیت شما بستگی دارد. معمولاً پس از ۲ تا ۴ هفته می‌توان به فعالیت‌های سبک بازگشت، اما برای فعالیت‌های سنگین‌تر نیاز به زمان بیشتری است. جراح شما بهترین راهنمایی را در این زمینه ارائه خواهد داد.

۵. آیا بعد از جراحی فک، فک من سیم‌پیچی می‌شود؟

در گذشته، بستن فک‌ها با سیم (Intermaxillary Fixation – IMF) پس از جراحی ارتوگناتیک رایج بود. اما امروزه با استفاده از پیچ و پلاک‌های داخلی مستحکم (Internal Rigid Fixation)، در بسیاری از موارد نیازی به سیم‌پیچی طولانی‌مدت فک‌ها نیست و بیمار می‌تواند پس از چند روز دهان خود را باز کند. گاهی از الاستیک‌های راهنما برای مدت کوتاهی استفاده می‌شود.

۶. آیا جراحی فک و صورت تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد؟

جراحی‌هایی که جنبه درمانی واضح دارند (مانند اصلاح ناهنجاری‌های شدید عملکردی، درمان شکستگی‌ها، برداشتن تومورها) ممکن است تحت پوشش برخی بیمه‌های تکمیلی قرار گیرند. اما جراحی‌هایی که عمدتاً با هدف زیبایی انجام می‌شوند، معمولاً توسط بیمه پوشش داده نمی‌شوند. بهتر است قبل از جراحی با شرکت بیمه خود مشورت کنید.